Μαθησιακά αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα πρέπει να έχουν αποκτήσει τις ακόλουθες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες:
Γνώσεις
Οι φοιτητές θα κατανοήσουν τα κύρια ορόσημα της γλωσσικής ανάπτυξης στη βρεφική και νηπιακή ηλικία, συμπεριλαμβανομένης της φωνολογικής, μορφολογικής, συντακτικής και σημασιολογικής ανάπτυξης.
Θα είναι εξοικειωμένοι με τις κύριες γνωστικές διεργασίες στην πρώιμη παιδική ηλικία, όπως η αντίληψη, η μνήμη, οι εκτελεστικές λειτουργίες, η μεταγνώση, η θεωρία του Νου και η σχέση τους με τη γλωσσική ανάπτυξη.
Θα είναι σε θέση να περιγράφουν και να αξιολογούν κριτικά βασικές θεωρίες και μοντέλα γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης.
Θα κατανοήσουν τις επιδράσεις του πλαισίου εντός του οποίου μεγαλώνουν τα παιδιά στη γνωστική και γλωσσική ανάπτυξη.
Θα γνωρίζουν τις σύγχρονες ερευνητικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη της γλώσσας και της νόησης στα μικρά παιδιά.
Δεξιότητες
Οι φοιτητές θα αναπτύξουν την ικανότητα κριτικής ανάλυσης ερευνητικών ευρημάτων και θεωρητικών προσεγγίσεων στον τομέα της γλώσσας και της νόησης στην πρώιμη παιδική ηλικία.
Θα μπορούν να εφαρμόζουν βασικές έννοιες του μαθήματος για τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών δράσεων/παρεμβάσεων που αποσκοπούν στην ενίσχυση της γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών.
Θα είναι σε θέση να αξιολογούν και να αξιοποιούν τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών για να στηρίξουν θεωρητικά την επαγγελματική τους πράξη.
Ικανότητες
Οι φοιτητές θα είναι σε θέση να συνθέτουν γνώσεις από διάφορες πηγές (π.χ. ερευνητικά άρθρα, μελέτες περιπτώσεων, θεωρητικά κείμενα) για να σχηματίσουν μια ολοκληρωμένη κατανόηση της γνωστικής και γλωσσικής ανάπτυξης και του τρόπου με τον οποίο οι γλωσσικές και γνωστικές διεργασίες αλληλοσυνδέονται κατά την πρώιμη παιδική ηλικία.
Θα είναι σε θέση να επικοινωνούν αποτελεσματικά σύνθετες ιδέες σχετικά με τη γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη, τόσο σε γραπτή όσο και σε προφορική μορφή, χρησιμοποιώντας την κατάλληλη ακαδημαϊκή ορολογία.
Γενικές Ικανότητες
Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών. Λήψη αποφάσεων. Αυτόνομη και ομαδική εργασία. Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών. Σχεδιασμός και διαχείριση έργων. Σεβασμός στη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα. Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής. Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.
Περίγραμμα
- Βασικές έννοιες: Γλώσσα, Νόηση, Ανάπτυξη. Εισαγωγή στη σχέση γλώσσας-νόησης. Βιολογικές και κοινωνικές βάσεις της γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης.
- Μέθοδοι για τη μελέτη της γλώσσας και της νόησης παιδιών βρεφικής και νηπιακής ηλικίας.
- Αντίληψη και προσοχή (Αισθητηριακές και αντιληπτικές ικανότητες στη βρεφική ηλικία, Προγεννητικές και πρώιμες ικανότητες γλωσσικής αντίληψης: γλωσσικοί ήχοι και προσωδία, επίδραση της μητρικής ομιλίας και της πρώιμης έκθεσης στη γλώσσα)
- Πρώιμη επικοινωνιακή ανάπτυξη (προλεκτική επικοινωνία: βλεμματική επαφή, χειρονομίες, φωνοποιήσεις, φωνολογική ανάπτυξη, επικοινωνιακές λειτουργίες. Ανάδυση πρώτων λέξεων).
- Εννοιολογική ανάπτυξη (αναπαράσταση της γνώσης, ανάπτυξη εννοιών)
- Σημασιολογική ανάπτυξη – ανάπτυξη λεξιλογίου (βασικά ορόσημα, λεξιλογική «έκρηξη», ταχεία χαρτογράφηση, υπερεκτάσεις / υποεκτάσεις, παράγοντες που επιδρούν στο λεξιλόγιο)
- Μορφοσυντακτική ανάπτυξη (Δομή πρώιμων προτάσεων, τηλεγραφική ομιλία, εμπλουτισμός προτάσεων, κατάκτηση μορφολογικών κλίσεων, σφάλματα υπεργενίκευσης…)
- Προσοχή και μνήμη (ανάπτυξη της προσοχής, από κοινού προσοχή και ο ρόλος της στη μάθηση, βρεφική αμνησία, αναγνώριση vs ανάκληση, ανάπτυξη στρατηγικών)
- Ανάπτυξη εκτελεστικών λειτουργιών και επίλυση προβλημάτων (εργαζόμενη μνήμη, αναστολή, εναλλαγή/ευελιξία, βασικές διεργασίες επίλυσης προβλημάτων, χρήση εργαλείων, αιτιακός συμπερασμός, αναλογίες)
- Πρώιμη ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων (έκδηλη – άδηλη μεταγνώση, μεταγνωστική γνώση, ρύθμιση και μεταγνωστικές εμπειρίες, μεταγνωστικές στρατηγικές).
- Ανάπτυξη της κοινωνικής νόησης (κατανόηση συναισθημάτων, επιθυμιών, προθέσεων, πεποιθήσεων, Θεωρία του Νου).
- Σχέσεις γλώσσας – νόησης (αλληλεπιδράσεις μεταξύ γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης, πρόσφατες έρευνες).
Συνιστώμενη Βιβλιογραφία
- Ανδρέου, Γ. (2012) Γλώσσα: Θεωρητική και Μεθοδολογική Προσέγγιση. Πεδίο.
- Hobson P. (2006). Το λίκνο της σκέψης. Εκδ. Παπαζήση.
- Kail, Μ. (2019). Η Κατάκτηση της Γλώσσας. Gutenberg
- Murray, L. (2017). H Ψυχολογία των βρεφών. Eκδ. Παπαζήση.
- Παπαηλιού Χρ. (2005). Η ανάπτυξη της γλώσσας: θεωρητικές προσεγγίσεις και ερευνητικά δεδομένα από την τυπική και αποκλίνουσα γλωσσική συμπεριφορά. Eκδ.Παπαζήση
- Ράλλη, Α. (2019) Γλωσσική ανάπτυξη: Βρεφική, παιδική και εφηβική ηλικία. Gutenberg
- Siegler, R.S. & Alibali, M.W. (2022). H ανάπτυξη της σκέψης των παιδιών. Gutenberg
Συναφή επιστημονικά περιοδικά
- Ψυχολογία
- Infancy
- Child development
- Cognitive Development
- Developmental Psychology
- Journal of Child Language
- Language Development Research
- Journal of Speech, Language and Hearing Research
- Language, Learning and Development
- Language Acquisition
- Monographs of the Society for Research in Child Development