Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες θα πρέπει να έχουν αποκτήσει τις ακόλουθες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες:
Σε επίπεδο γνώσης θα είναι σε θέση:
- να αντιλαμβάνονται ότι η εμπλοκή με τις τέχνες και τον πολιτισμό μπορεί να έχει οφέλη στην υγεία και την ευημερία, τα οποία τεκμηριώνονται από εμπειρικές μελέτες και καλές πρακτικές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
- να εμβαθύνουν θεωρητικά σε ζητήματα αισθητικής αντίληψης και ψυχολογίας, ψυχανάλυσης και τέχνης.
- να αναγνωρίζουν τις διαφορετικές εκφάνσεις της θεραπείας μέσω τέχνης, να διακρίνουν τις βασικές έννοιες και τα εργαλεία που αξιοποιούν, όπως και τη χρησιμότητα και τον ρόλο τους σε διάφορα πλαίσια βρεφών και νηπίων.
- να κατανοούν τη διαφορετικότητα της μουσικοθεραπείας, αλλά και άλλων θεραπευτικών παρεμβάσεων μέσω τέχνης, εν συγκρίσει με άλλα επιστημονικά, παιδαγωγικά ή εμπειρικά πεδία.
- να αναγνωρίζουν τη συμβολή των τεχνών (θέατρο, εικαστικά, μουσική, χορός κλπ.) στην ευημερία, την ενδυνάμωση των ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, καθώς και στην ικανοποίηση που προσφέρει η καλλιτεχνική έκφραση σε βρέφη και νήπια.
- να γνωρίζουν τις ποικίλες εφαρμογές της θεατρικής τέχνης στην παιδαγωγική διαδικασία.
- να κατανοούν τον πολυδιάστατο κοινωνικό ρόλο των μουσείων στον 21ο αιώνα και τη συμβολή τους στην ψυχική υγεία και την ευημερία των βρεφών και νηπίων.
- να γνωρίζουν τις βασικές αρχές του συμπεριληπτικού σχεδιασμού δράσεων για βρέφη και νήπια σε χώρους τέχνης και πολιτισμού, αλλά και σε δομές προσχολικής αγωγής, νοσηλείας και ψυχοκοινωνικής φροντίδας.
Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είναι σε θέση:
- να εντοπίζουν τις διαφοροποιήσεις και τις διακρίσεις που μπορεί να υφίστανται ως προς την ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή των βρεφών και των νηπίων σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες στο πλαίσιο των προσχολικών δομών ή/και χώρων πολιτισμού.
- να προτείνουν και να συμμετέχουν στον σχεδιασμό προγραμμάτων μουσικοθεραπείας ή και άλλων μορφών θεραπείας μέσω τέχνης, προσαρμοσμένα στο πλαίσιο του αντικειμένου τους και σύμφωνα με τις ανάγκες βρεφών και νηπίων.
- να επιλέγουν κατάλληλες και αποτελεσματικές μεθόδους και πρακτικές ανάλογα με τους στόχους της ομάδας στην οποία απευθύνονται.
Σε επίπεδο ικανοτήτων θα είναι σε θέση:
- να αναλύουν κριτικά και να αξιολογούν παιδαγωγικές παρεμβάσεις που αξιοποιούν τις τέχνες και τον πολιτισμό για την ψυχική ενδυνάμωση των βρεφών, των νηπίων και των οικογενειών τους.
- να κατανοούν τη χρησιμότητα της μουσικοθεραπείας και των διαφορετικών εφαρμογών της ανάλογα με το κλινικό/εκπαιδευτικό πλαίσιο και να είναι σε θέση να παίρνουν τις κατάλληλες αποφάσεις ως προς την ένταξή της στις παιδαγωγικές παρεμβάσεις που υλοποιούν.
- να σχεδιάζουν υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό υλικό που να καθιστά το θέατρο προσιτό σε παιδιά προσχολικής ηλικίας.
- να οργανώνουν καλλιτεχνικές δραστηριότητες που να συμβάλουν στην ικανοποίηση και την ευημερία βρεφών και νηπίων.
- να σχεδιάζουν ή/και να συμβάλλουν στην οργάνωση παιδαγωγικών δράσεων που αξιοποιούν τις τέχνες και τον πολιτισμό για βρέφη και νήπια με συμπεριληπτικούς όρους.
Γενικές Ικανότητες
- Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- Αυτόνομη Εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
- Κατανόηση και χρήση νέων προσεγγίσεων ή/και εργαλείων στην ψυχική υγεία βρεφών και νηπίων
Περίγραμμα
- Ο αντίκτυπος των τεχνών και της πολιτιστικής συμμετοχής στην ψυχική υγεία.
- Η τέχνη ως μετουσίωση.
- Εικαστικές τέχνες και αισθητική αντίληψη.
- Η αισθητική των παραστατικών τεχνών που απευθύνονται σε βρέφη και νήπια.
- Αφήγηση: επινόηση μιας ιστορίας, τεχνικές αφήγησης και δραματοποίησης.
- Εισαγωγή στις θεραπείες μέσω τέχνης. Μουσικοθεραπεία και μουσικοθεραπεία στην πρώιμη παρέμβαση.
- Μουσικοθεραπεία: Εφαρμογές για νεογνά, βρέφη και σχέση μητέρας (φροντιστή) -βρέφους.
- Μουσικοθεραπεία: Νευρολογική Μουσικοθεραπεία και ο ρόλος του ρυθμού στην ανθρώπινη ανάπτυξη και στη ζωή μας.
- Ο Χορός. Χοροθεραπεία. Πώς συνδέονται οι κινήσεις με το συναίσθημα.
- Ο ρόλος του μουσείου στην ψυχική ευημερία του μικρού παιδιού και της οικογένειάς του.
- Εικαστική ψυχοθεραπεία: εφαρμογές στο μουσείο τέχνης και σε άλλα πλαίσια.
- Συμπεριληπτικός σχεδιασμός προγραμμάτων σε μουσεία και χώρους πολιτισμού για βρέφη και νήπια.
- Μουσειακά προγράμματα στην κοινότητα. Το νοσηλευόμενο παιδί και η επαφή του με την τέχνη και τον πολιτισμό ως μέσο ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητας.
Συνιστώμενη Βιβλιογραφία
Ελληνική-Μεταφρασμένη:
- Arnheim, R. (2005). Τέχνη και οπτική αντίληψη. Η ψυχολογία της δημιουργικής όρασης. Θεμέλιο.
- Freud, S. (2005). Τέχνη και ψυχανάλυση. Κοροντζής.
- Freud, S. (2009). Το ανοίκειο. Πλέθρον.
- Hackett, A., Holmes, R. & MacRae, C. (Επιμ.) (2023). Δουλεύοντας με μικρά παιδιά στα μουσεία. Συνυφαίνοντας θεωρία και πράξη. (Επιμ. Ν. Φιλιππουπολίτη, Μτφρ. Έ. Βλάχου). Εκδ. Ινστιτούτο του Βιβλίου – Καρδαμίτσα.
- Ιωαννίδη, Ε. & Κόντη, Μ. (επιμ.) (2024). Η τέχνη της απόκρισης: Η κατοικία. Καλλιτεχνική έρευνα για την εικαστική ψυχοθεραπεία. Εκδόσεις ΕΜΣΤ.
- Κόντη, Μ. (επιμ.) (2023). Η τέχνη της απόκρισης. Καλλιτεχνική έρευνα για την εικαστική ψυχοθεραπεία. Εκδόσεις ΕΜΣΤ.
- Κοντογιάννη, Α. (2008). Μαύρη αγελάδα – άσπρη αγελάδα: Δραματική τέχνη στην εκπαίδευση και διαπολιτισμικότητα. Τόπος.
- Λενακάκης, Α. & Κανάρη, Χ. (επιμ.) (2023). Πολιτισμός, τέχνες και συμπερίληψη. σοφία.
- Μαργαρίτη, Α. (2019). Στα συναρπαστικά μονοπάτια της χοροθεραπείας. Πεδίο.
- Μποάλ, Α. (2013). Θεατρικά παιχνίδια για ηθοποιούς και μη ηθοποιούς (Μτφρ. Μ. Παπαδήμα). σοφία. [Boal, A. (1992). Games for actors and non-actors. Routledge]
- Πίγκου Ρεπούση, Μ. (2019). Εκπαιδευτικό Δράμα: Από το θέατρο στην εκπαίδευση. Θεωρητική χαρτογράφηση του πεδίου. Καστανιώτης.
Ξενόγλωσση:
- Bunt, L. & B. Stige. (2014) Music therapy: An art beyond words (2nd edition). Routledge.
- Case, C. & Dalley, T. (eds.) (2008). Art Therapy with Children. From Infancy to Adolescence. Routledge.
- Chaiklin, S. & Wengrower, H. (eds) (2016). The art and science of dance/movement therapy: Life is dance. Routledge.
- Chatterjee, H. J. & Noble, G. (2016). Museums, health, and well-being. Routledge.
- Churchill Dower R., (2019). Creativity and the Arts in Early Childhood: Supporting Young Children’s Development and Wellbeing. Jessica Kingsley Publishers.
- Dâmaso, M., Dowden, S. & Smith, C. (2023). Compendium of sustainable culture-based solutions for well-being and health. CultureForHealth. Culture Action Europe. www.cultureforhealth.eu
- Eardley, A.F. & Jones, V.E. (eds) (2025). The Museum Accessibility Spectrum. Re‑imagining Access and Inclusion. Routledge.
- Edwards, J. (ed.) (2011). Music therapy and parent-infant bonding. Oxford Academic.
- Fancourt, D., Bone, J.K., Bu, F., Mak, H.W. & Bradbury, A. (2023). The impact of arts and cultural engagement on population health: Findings from major cohort studies in the UK and USA 2017 – 2022. UCL.
- Fancourt, D. & Finn, S. (2019). What is the evidence on the role of the arts in improving health and well-being? A scoping review. World Health Organization. Regional Office for Europe (Health Evidence Network synthesis report no. 67). Διαθέσιμο στο: https://iris.who.int/handle/10665/329834.
- Knowles, R. (2004). Reading the Material Theatre. Cambridge University Press.
- Malchiodi, C.A., (2021). Creative Interventions with Traumatized Children. Guilford Publications
- Meyerowitz-Katz, J. & Reddick, D. (eds.) (2017). Art Therapy in the Early Years. Therapeutic interventions with infants, toddlers and their families. Routledge.
- Silverman, L. H. (2010). The social work of museums. Routledge.
- Schwartz, E. (2008). Music therapy and early childhood: A Developmental Approach. Barcelona Publishers.
- Tortora, S. & Keren, M. (2022). Dance/Movement therapy for infants and young children with medical illness. Routledge.
- Zarrilli, P. B., McConachie, B., Williams, G.J. & Fisher Sorgenfrei, C. (2006). Theatre Histories: An Introduction (2nd edition). Routledge.
Επιστημονικά περιοδικά
- Early Child Development and Care
- Early Childhood Education
- Early Childhood Research Quarterly
- Journal of Applied Arts & Health
- Journal of Music Therapy
- Journal of Museum Education
- Journal of Dance Education
- International Journal of Art Therapy
- International Journal of Cultural Policy
- Museum & Society
- Nordic Journal of Music Therapy
- Research in Dance Education
- Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance
- The Arts in Psychotherapy
- The International Journal of the Inclusive Museum
- TDR: The Drama Review
- Art Therapy Journal of the American Art Therapy Association
- Art Education Journal
- Studies in Art Education Journal
- Youth Theatre Journal
- Voices